Theo đó, người đứng đầu chịu trách nhiệm chung và chịu trách nhiệm trực tiếp khi để xảy ra hành vi tham nhũng tại cơ quan, đơn vị. Cấp phó của người đứng đầu chịu trách nhiệm trực tiếp đối với lĩnh vực được giao phụ trách.
Trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị trong phòng, chống tham nhũng
- Chỉ đạo việc thực hiện các nội dung quy định tại khoản 1 Điều 4 Luật PCTN năm 2018.
- Gương mẫu, liêm khiết; chấp hành nghiêm chỉnh quy định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng, quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp, quy tắc đạo đức kinh doanh.
- Chịu trách nhiệm khi để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị do mình quản lý, phụ trách theo quy định tại Điều 72 và Điều 73 Luật PCTN năm 2018.
Trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị trong việc áp dụng biện pháp tạm đình chỉ công tác, tạm thời chuyển sang vị trí công tác khác
- Khi có căn cứ cho rằng người có chức vụ, quyền hạn có hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến tham nhũng, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị theo thẩm quyền hoặc yêu cầu, đề nghị người có thẩm quyền quản lý cán bộ đối với người có chức vụ, quyền hạn tạm đình chỉ công tác hoặc tạm thời chuyển sang vị trí công tác khác đối với người có hành vi vi phạm để xác minh, làm rõ hành vi tham nhũng nếu xét thấy người đó tiếp tục làm việc có thể gây khó khăn cho việc xem xét, xử lý.
- Người đứng đầu cơ quan, tổ chhức, đơn vị hoặc người có thẩm quyền quản lý cán bộ đối với người có chức vụ, quyền hạn phải xem xét tạm đình chỉ công tác hoặc tạm thời chuyển sang vị trí công tác khác đối với người có chức vụ, quyền hạn khi nhận được yêu cầu của cơ quan thanh tra, kiểm toán nhà nước, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân nếu trong quá trình thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử có căn cứ cho rằng người đó có hành vi tham nhũng.
- Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc người có thẩm quyền quản lý cán bộ đối với người có chức vụ, quyền hạn phải hủy bỏ ngay quyết định và thông báo công khai về việc hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ công tác hoặc tạm thời chuyển sang vị trí công tác khác, khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp của người có chức vụ, quyền hạn sau khi cơ quan, tổ chức, đơn vị có thẩm quyền kết luận người đó không có hành vi tham nhũng.
Trách nhiệm của người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị khi để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị do mình quản lý, phụ trách
- Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị phải chịu trách nhiệm trực tiếp khi để xảy ra tham nhũng của người do mình trực tiếp quản lý, giao nhiệm vụ.
- Cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị phải chịu trách nhiệm trực tiếp khi để xảy ra tham nhũng trong lĩnh vực công tác và trong đơn vị do mình được giao trực tiếp phụ trách; Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị phải chịu trách nhiệm liên đới.
Xử lý trách nhiệm của người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị khi để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị do mình quản lý phụ trách.
- Người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị chịu trách nhiệm trực tiếp khi để xảy ra tham nhũng quy định tại Điều 72 Luật PCTN năm 2018 thì bị xử lý kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị chịu trách nhiệm liên đới khi để xảy ra tham nhũng quy định tại khoản 2 Điều 72 Luật PCTN năm 2018 thì bị xử lý kỷ luật.
- Người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị được xem xét loại trừ, miễn, giảm hoặc bị tăng trách nhiệm pháp lý trong các trường hợp sau đây:
+ Được xem xét loại trừ trách nhiệm trong trường hợp không thể biết hoặc đã áp dụng các biện pháp cần thiết để phòng ngừa, ngăn chặn hành vi tham nhũng;
+ Được xem xét miễn hoặc giảm trách nhiệm trong trường hợp đã áp dụng các biện pháp cần thiết để ngăn chặn, khắc phục hậu quả của hành vi tham nhũng hoặc đã chủ động, kịp thời phát hiện, báo cáo và xử lý tham nhũng theo quy định của pháp luật;
+ Được xem xét miễm hoặc giảm hình thức kỷ luật nếu chủ động xin từ chức trước khi cơ quan có thẩm quyền phát hiện, xử lý, trừ trường hợp bị truy cứu trách nhiện hình sự;
+ Bị xem xét tăng trách nhiệm trong trường hợp phát hiện hành vi tham nhũng mà không áp dụng các biện pháp cần thiết để ngăn chặn, khắc phục hậu quả của hành vi tham nhũng hoặc không kịp thời báo cáo, xử lý tham nhũng theo quy định của pháp luật.
- Người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu trong tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội và tổ chức xã hội để xảy ra tham nhũng trong tổ chức mình ngoài việc bị xử lý theo quy định của Điều này còn bị xử lý theo điều lệ, quy chế, quy định của tổ chức đó.
Ngoài các quy định của Luật PCTN năm 2018 nêu trên, cán bộ, công chức là người đứng đầu phải thực hiện nghiêm túc các nghĩa vụ theo quy định tại Điều 10 Luật cán bộ, công chức năm 2008 như sau: Chỉ đạo tổ chức thực hiện nhiệm vụ được giao và chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị; Kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn việc thi hành công vụ của cán bộ, công chức; Tổ chức thực hiện các biện pháp phòng, chống quan liêu, tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và chịu trách nhiệm về việc để xảy ra quan liêu, tham nhũng, lãng phí trong cơ quan, tổ chức, đơn vị.
Luật PCTN và các văn bản pháp luật khác có liên quan luôn đề ra các quy định pháp luật vừa tạo điều kiện để cơ quan nhà nước áp dụng các biện pháp cần thiết nhằm nhanh chóng làm rõ hành vi tham nhũng và cũng đảm bảo không làm thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp, chức vụ, quyền hạn mà sau khi cơ quan, tổ chức, đơn vị có thẩm quyển kết luận người đó không có hành vi tham nhũng.
Để làm tốt chế độ trách nhiệm người đứng đầu của cơ quan, tổ chức, đơn vị trong thời gian tới. Trước hết, người đứng đầu phải thực sự gương mẫu trong công việc, liêm khiết, nâng cao bản lĩnh chính trị, kỹ năng lãnh đạo, chấp hành nghiêm các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp… nhất là pháp luật về phòng, chống tham nhũng. Chủ động, làm tốt công tác phòng và chống tham nhũng tại cơ quan, tổ chức, đơn vị, tự phát hiện và xử lý kịp thời vụ việc có dấu hiệu tham nhũng không bao che, dung túng xử lý theo đúng quy định của pháp luật… đây cũng là giải pháp ngăn chặn hành vi tham nhũng tại cơ quan, tổ chức, đơn vị, nhằm làm trong sạch bộ máy cán bộ, công chức trong tổ chức, đơn vị cơ quan mình. Qua đó góp phần cùng Đảng, nhà nước từng bước đấu tranh đẩy lùi và loại bỏ tệ tham nhũng, xây dựng đất nước phát triển giàu mạnh./.
Nam Nhã