Nhiều năm qua, Đảng, Nhà nước, Quốc hội và các ngành, các cấp đẩy mạnh việc đề ra chủ trương, xây dựng, bổ sung, sửa đổi và triển khai các văn bản pháp luật, từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật để đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển của đất nước.
(Buổi nói chuyện chuyên đề về pháp luật tại thị trấn Thới Bình năm 2020)
Để pháp luật đi vào cuộc sống nhanh, kịp thời và hiệu quả, đòi hỏi công tác triển khai, tuyên truyền, phổ biến phải được thực hiện một cách bài bản, linh hoạt, phù hợp với tình hình và từng đối tượng tiếp cận. Trong các hình thức tuyên truyền pháp luật thời gian qua; các ngành, đơn vị cần quan tâm, chú trọng đối với các hình thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật sau đây:
Mở các lớp tập huấn
Đây là hình thức “truyền thống” được thực hiện thường xuyên trong thời gian qua. Nội dung tập huấn có thể là một văn bản pháp luật quan trọng kèm theo văn bản hướng dẫn thi hành hoặc nhiều văn bản pháp luật độc lập. Những văn bản pháp luật này có thể là văn bản mới ban hành, hoặc được tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn sâu hơn vào một nội dung, vấn đề đang thực hiện. Học viên của lớp tập huấn là những báo cáo viên, biên tập viên, phóng viên, cán bộ thi hành pháp luật, cán bộ quản lý trong lĩnh vực văn bản điều chỉnh.
Trong các buổi tập huấn, giảng viên không chỉ giới thiệu về các nội dung cơ bản của văn bản mà phải đi sâu vào những vấn đề liên quan đến nghiệp vụ: có thể về thẩm quyền của các chủ thể, các biện pháp quản lý, thủ tục tiến hành các công việc... Về phương pháp tập huấn cần chú trọng đổi mới để tạo sự thu hút, tránh sự nhàm chán; kết hợp phương pháp truyền thống và phương pháp hiện đại, lấy người học là trung tâm, áp dụng phương pháp tích cực, mọi người cùng tham gia, có sự trao đổi qua lại giữa học viên và giảng viên, phát huy tính chủ động, tích cực tham gia của học viên, giảng viên chỉ là người hướng dẫn, định hướng cho học viên vừa học lý thuyết vừa thực hành; kết hợp với các phương tiện hỗ trợ như tranh ảnh, băng hình để buổi tập huấn sinh động, người học dễ tiếp thu, thuộc bài ngay tại lớp và biết vận dụng thành thạo trong thực tiễn.
Nói chuyện chuyên đề về pháp luật
Đây là hình thức tuyên truyền pháp luật chuyên sâu, tập trung vào một lĩnh vực, vấn đề quan trọng; có thể về lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa, quản lý... gắn với một số chế định, ngành luật.
Thường thì một buổi nói chuyện chuyên đề không chỉ trong phạm vi pháp luật, trong khuôn khổ một vấn đề khép kín mà mở ra nhiều lĩnh vực có liên quan, nhiều hướng suy nghĩ. Đối tượng tham gia buổi nói chuyện chuyên đề thường là báo cáo viên pháp luật, cán bộ nghiên cứu, cán bộ xây dựng pháp luật, cán bộ tuyên truyền pháp luật, hòa giải viên, thành viên các Câu lạc bộ pháp luật... Khi tổ chức một buổi nói chuyện chuyên đề pháp luật thường gắn vào các sự kiện chính trị, thời sự... tạo nên sự sinh động người nghe dễ tiếp thu.
Lồng ghép việc tuyên truyền pháp luật vào một buổi họp
Hình thức này được thực hiện rất phổ biến. Hầu hết các cơ quan, đơn vị, địa phương chọn hình thức này để thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho cán bộ, công chức, người lao động tại cơ quan, đơn vị, người dân ở ấp, khóm tại địa phương... Do đối tượng dự buổi họp rất đa dạng, cho nên tùy từng đối tượng mà người tuyên truyền lựa chọn nội dung pháp luật để lồng ghép cho phù hợp. Nội dung pháp luật được truyền tải có thể trên cơ sở kế hoạch của cấp trên hoặc có thể do cán bộ tuyên truyền đề xuất trên cơ sở tình hình chính trị, kinh tế, xã hội của địa phương.
Khi lồng ghép tuyên truyền pháp luật và cuộc họp, điểm quan trọng bậc nhất là cách lựa chọn và đặt vấn đề sao cho người nghe thấy rằng vì sự quan trọng và cấp thiết của việc tuyên truyền văn bản pháp luật lồng ghép vào hội nghị. Một việc quan trọng nữa là xác định thời điểm, bối cảnh để phổ biến pháp luật sao cho hợp lý nhất để người nghe dễ tiếp thu và tạo không khí thoải mái cho người nghe. Qua đó, việc lồng ghép tuyên truyền pháp luật vào cuộc họp sẽ đạt được hiệu quả cao hơn.
Tuyên truyền miệng cá biệt
Nếu làm tốt hình thức này thì sẽ mang lại hiệu quả rất cao. Vì người nghe thường ít và có sự tập trung để lắng nghe (thường là có một hoặc vài ba người). Hình thức tuyên truyền này được sử dụng trong trường hợp người thừa hành pháp luật làm việc với đối tượng của mình; người tư vấn pháp luật hướng dẫn, giải thích cho người được tư vấn; cán bộ trợ giúp pháp lý hướng dẫn, trợ giúp pháp luật cho người được trợ giúp...
Đối với tuyên truyền cá biệt, người nói thường ở vị trí “có lợi” đối với người nghe. Để hiệu quả, người nói phải xem xét từng đối tượng mà có biện pháp tuyên truyền thích hợp; tìm hiểu sâu hoàn cảnh, truyền thống của gia đình họ, vận dụng đạo lý, phong tục, tập quán, mục đích, ý nghĩa của các quy phạm pháp luật để giải thích, thuyết phục họ.
Để buổi tuyên truyền cá biệt đạt kết quả, cán bộ làm công tác tuyên truyền pháp luật cần chuẩn bị tốt các nội dung như: Các quy định pháp luật liên quan đến sự việc của đương sự; Dự kiến tình huống, câu hỏi mà đương sự có thể hỏi, chất vấn; Phong tục, tập quán ở địa phương, đạo lý và những kiến thức xã hội có thể phải vận dụng; Tìm hiểu về nhân thân đương sự như: sự hiểu biết, ý thức chấp hành pháp luật của đương sự trước đây; điều kiện, hoàn cảnh, truyền thống gia đình, nguyện vọng... của họ.
Khi tuyên truyền đòi hỏi phải vận dụng kỹ năng truyền đạt hết sức tinh tế, thuyết phục. Người nói, phải là người tâm lý và có kinh nghiệm. Điều quan trọng nhất là người nói phải tạo được lòng tin, sự tôn trọng của người nghe; làm sao để người nghe tin rằng vận dụng pháp luật vào điều kiện, hoàn cảnh này là hoàn toàn chính xác. Để đạt được mục đích, yêu cầu này, người nói không những phải am hiểu pháp luật, hiểu biết đời sống xã hội, mà phải có sự cảm thông sâu sắc với cuộc sống của đối tượng. Đôi khi, trong quá trình tuyên truyền cá biệt người nói cần phải tâm sự chân tình, chia sẻ với người nghe về hoàn cảnh của họ; có những lời khuyên, động viên một cách chân thành, tình cảm để tạo sự tin tưởng, yêu mến của người nghe với mình. Đó là những yếu tố cơ bản để thuyết phục đối tượng.
Với những phương thức được nêu trên, các ngành, các cấp cần quan tâm chú trọng; trong thực hiện phải luôn đổi mới, linh động, đảm bảo sự phù hợp với từng đối tượng; để góp phần đẩy nhanh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đến với mọi người trong xã hội.
Thanh Tòng
