PBGDPL là một quyền và đồng thời cũng là nghĩa vụ Hiến pháp năm 2013 khẳng định quyền tiếp cận thông tin (Điều 25) và quyền được học tập, tiếp cận pháp luật (Điều 36, Điều 39) là những quyền hiến định của công dân. Do đó, PBGDPL không chỉ đơn thuần là hoạt động truyền thông pháp luật, mà còn là cơ chế bảo đảm thực thi quyền con người, giúp người dân nâng cao năng lực pháp lý để thực hiện quyền làm chủ của mình trong đời sống xã hội. Đồng thời, Luật PBGDPL năm 2012 cũng quy định rõ nghĩa vụ của công dân trong việc chủ động học tập pháp luật, cùng với trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức trong việc nêu gương, hướng dẫn, hỗ trợ nhân dân tiếp cận và tuân thủ pháp luật. Mối quan hệ hai chiều giữa quyền được tiếp cận pháp luật và nghĩa vụ học tập, chấp hành pháp luật chính là nền tảng lý luận vững chắc cho việc xây dựng mô hình "xã hội học tập về pháp luật", trong đó mọi cá nhân, tổ chức đều tích cực tham gia vào quá trình học tập, thực thi và lan tỏa pháp luật trong cộng đồng.
 Trong bối cảnh sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp tỉnh và thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh – xã), công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cần đòi hỏi phải đổi mới phương thức thực hiện và nâng cao hiệu quả tiếp cận pháp luật cho người dân. Từ góc nhìn lý luận, mô hình chính quyền hai cấp đặt ra những yêu cầu mới đối với công tác PBGDPL, bao gồm việc đảm bảo tính thông suốt trong chỉ đạo – điều hành, khả năng phối hợp liên cấp – liên ngành và thích ứng nhanh với sự thay đổi về địa bàn, dân cư, đặc điểm xã hội – pháp lý tại cơ sở, trong bối cảnh đó, công tác PBGDPL cần được điều chỉnh linh hoạt, hiệu quả hơn để đáp ứng yêu cầu mới, cụ thể:
Tăng cường tính chủ động của cấp xã trong công tác PBGDPL: Việc không còn cấp huyện trung gian đòi hỏi cấp xã phải chủ động hơn trong việc xây dựng kế hoạch, tiếp nhận tài liệu, tổ chức hoạt động tuyên truyền và nắm bắt nhu cầu pháp lý tại cơ sở. Đội ngũ công chức Tư pháp – Hộ tịch đóng vai trò then chốt trong việc kết nối giữa cấp tỉnh và người dân.
Phân cấp rõ ràng và bảo đảm sự thông suốt trong chỉ đạo – điều hành: Việc tổ chức thực hiện PBGDPL phải dựa trên nguyên tắc phân quyền hợp lý, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm giữa cấp tỉnh và cấp xã để tránh chồng chéo. Cần có hệ thống hướng dẫn nghiệp vụ thống nhất, đầy đủ. Vai trò điều phối, hướng dẫn của cấp tỉnh là then chốt nhằm duy trì tính thống nhất, đồng bộ trong triển khai, đồng thời phát huy tính chủ động, sáng tạo của cấp cơ sở trong tiếp cận và truyền tải pháp luật đến người dân.
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số: Mô hình hai cấp đòi hỏi việc truyền tải thông tin pháp luật phải nhanh chóng, rộng khắp, tiết kiệm nhân lực. Việc triển khai các mô hình PBGDPL qua nền tảng số như nhóm Zalo “PBGDPL xã/phường”, các fanpage pháp luật, Cổng thông tin điện tử xã, thư viện pháp luật số... cần được đầu tư và mở rộng.
Phát huy vai trò của các tổ chức chính trị – xã hội và lực lượng tại chỗ: Trong điều kiện biên chế tinh gọn, việc huy động lực lượng cộng tác viên pháp luật, báo cáo viên pháp luật cơ sở, hòa giải viên, trưởng ấp, hội viên các đoàn thể… trở thành một yêu cầu bắt buộc để bảo đảm tính lan tỏa và tính bền vững của hoạt động PBGDPL.
Bảo đảm nguồn lực, đặc biệt là kinh phí và nhân lực: Nguồn lực là điều kiện tiên quyết để triển khai hiệu quả công tác PBGDPL. Trong đó, kinh phí và nhân lực giữ vai trò trọng yếu, quyết định trực tiếp đến quy mô, chất lượng và tính bền vững của các hoạt động PBGDPL. Theo lý luận quản lý công hiện đại, muốn đảm bảo hiệu quả quản trị, phải có sự phân bổ nguồn lực tương xứng với mục tiêu và nhiệm vụ đặt ra.
Từ những yêu cầu đặt ra, việc tổ chức công tác PBGDPL trong mô hình chính quyền hai cấp không chỉ là điều tất yếu về mặt quản lý nhà nước mà còn là yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn. Đặc biệt tại địa phương như Cà Mau sau khi thực hiện chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, tỉnh Cà Mau mới được hình thành từ việc sáp nhập hai tỉnh Cà Mau (cũ) và tỉnh Bạc Liêu và thực hiện chính quyền hai cấp (tỉnh – xã) thay đổi lớn về cơ cấu tổ chức và địa giới hành chính. Điều này đòi hỏi phải đổi mới cách thức triển khai PBGDPL, nhằm bảo đảm việc tuyên truyền pháp luật đến người dân được thông suốt, hiệu quả và phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa bàn. Trong quá trình triển khai, tỉnh Cà Mau đã chủ động có nhiều giải pháp sáng tạo, linh hoạt, thích ứng với điều kiện mới, nổi bật trên một số phương diện sau: 
Sở Tư pháp phát huy vai trò nòng cốt, hướng dẫn, hỗ trợ kịp thời cấp xã: Với vai trò là cơ quan thường trực của Hội đồng phối hợp PBGDPL tỉnh, Sở Tư pháp tỉnh Cà Mau đã chủ động xây dựng hệ thống công cụ, tài liệu hỗ trợ cấp xã trong việc triển khai công tác PBGDPL một cách bài bản, khoa học và có trọng tâm, trọng điểm: Biên soạn và cung cấp các tờ gấp pháp luật theo chuyên đề như: đất đai, khiếu nại – tố cáo, bảo vệ môi trường, phòng chống bạo lực gia đình... Xây dựng bộ tài liệu hỏi – đáp, câu chuyện pháp luật theo chủ đề, ngắn gọn, dễ hiểu, phù hợp với nhu cầu và trình độ tiếp nhận của người dân cơ sở. Sản xuất video clip pháp luật dạng hoạt hình, phóng sự ngắn, infographic tuyên truyền trên các nền tảng số như YouTube, fanpage của Sở Tư pháp, Báo và Phát thanh – Truyền hình tỉnh…
Bên cạnh đó, Sở Tư pháp còn thực hiện phân công cán bộ trực tiếp phụ trách theo dõi, hướng dẫn và hỗ trợ các đơn vị cấp xã. Hình thức này không chỉ giúp cấp xã có “đầu mối” chuyên môn để trao đổi khi gặp khó khăn trong quá trình triển khai mà còn góp phần tăng cường trách nhiệm quản lý, theo dõi sát thực tiễn từ cấp tỉnh.
Trước yêu cầu mở rộng địa bàn và giảm cấp trung gian trong quản lý hành chính, tỉnh Cà Mau đã đẩy mạnh các mô hình truyền thông pháp luật linh hoạt, thuận tiện, ít tốn kém, có khả năng lan tỏa nhanh và thích ứng với xu hướng chuyển đổi số. Một trong những mô hình nổi bật là: Nhóm Zalo “Phổ biến giáo dục pháp luật” cấp xã được thiết lập ở hầu hết các đơn vị hành chính cơ sở. Nhóm này do công chức Tư pháp – Hộ tịch làm trưởng nhóm, phụ trách nội dung, có sự tham gia của lãnh đạo ấp, khóm, đoàn thể, tuyên truyền viên pháp luật, hoà giải viên ở cơ sở… Mỗi ngày, tài liệu pháp luật được chia sẻ, cập nhật trực tiếp từ nhóm tỉnh, từ Sở Tư pháp, bảo đảm thông tin đến cơ sở nhanh, kịp thời, đồng bộ. Mô hình này được đánh giá cao vì không tốn kém chi phí, dễ duy trì, dễ tương tác, phù hợp với điều kiện thiếu nhân lực và thời gian ở cấp xã.
Ngoài ra, Sở Tư pháp còn triển khai tổ chức các cuộc thi trực tuyến tìm hiểu pháp luật, nhất là với các nhóm đối tượng học sinh, đoàn viên thanh niên, công chức – viên chức nhằm khơi dậy sự quan tâm và tạo không khí học tập pháp luật sôi nổi.
Tại nhiều địa phương trong tỉnh, công tác PBGDPL được lồng ghép hiệu quả với hoạt động tiếp công dân, giải quyết thủ tục hành chính, và xử lý các vấn đề nóng trong đời sống người dân. Các hình thức phổ biến mang tính "cầm tay chỉ việc", hướng dẫn trực tiếp cho người dân, doanh nghiệp tại bộ phận một cửa hoặc tại nơi tiếp dân đang phát huy hiệu quả rõ rệt.  Cách làm này không chỉ giúp người dân hiểu và chấp hành pháp luật, mà còn góp phần giảm khiếu nại vượt cấp, tạo sự đồng thuận trong thực hiện nhiệm vụ chính trị – xã hội ở địa phương.
Để tiếp tục phát huy hiệu quả công tác PBGDPL trong tình hình mới và hướng đến xây dựng nền hành chính hiện đại, hiệu quả, bài viết xin đề xuất một số giải pháp cụ thể như sau:
Thể chế hóa mô hình Zalo PBGDPL và các hình thức tuyên truyền số: Cần có văn bản hướng dẫn thống nhất toàn tỉnh về vận hành mô hình Zalo pháp luật, phân tầng nhóm theo cấp hành chính, cơ quan phụ trách, cơ chế cập nhật và chia sẻ thông tin để tránh chồng chéo, đảm bảo hiệu quả.
Xây dựng kho dữ liệu PBGDPL dùng chung cho toàn tỉnh (tủ sách, ngăn sách điện tử): Bao gồm các tài liệu mẫu, video, infographic, bộ hỏi – đáp... trên nền tảng điện tử (web/ứng dụng) có thể truy cập theo phân quyền để cán bộ các cấp sử dụng, khai thác phục vụ công tác tuyên truyền.
Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền pháp luật cho cán bộ cấp xã: Đặc biệt là kỹ năng sử dụng công nghệ, kỹ năng thiết kế nội dung truyền thông đơn giản, dễ hiểu, phù hợp từng nhóm đối tượng.
Tăng cường sự chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá và khen thưởng kịp thời: Việc công nhận, biểu dương các tập thể, cá nhân có cách làm hay, hiệu quả trong công tác PBGDPL sẽ tạo động lực thi đua, chia sẻ mô hình sáng tạo, lan tỏa hiệu ứng tích cực.
Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giữ vai trò then chốt trong việc đưa pháp luật vào cuộc sống, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Từ cơ sở lý luận và thực tiễn triển khai tại tỉnh Cà Mau cho thấy, trong bối cảnh chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương theo hướng tinh gọn hai cấp, công tác PBGDPL càng đòi hỏi sự đổi mới mạnh mẽ, đảm bảo tính chủ động, sáng tạo, hiệu quả và gần dân./.

Hứa Nguyên